Bu gün, 20 sentyabr tarixində Azərbaycan neft sənayesi işçilərinin peşə bayramını - Neftçilər Gününü qeyd edir. Bu tarix xüsusidir, çünki 30 il əvvəl bu gün ölkənin taleyini kökündən dəyişdirən və onu dünya enerji bazarına çıxaran "Əsrin müqaviləsi" kimi tanınan əfsanəvi saziş imzalanıb.
Tarixi köklər və müasir nailiyyətlər
Azərbaycanın neft sənayesi dərin tarixi köklərə malikdir. Neft yataqlarının ilk sənaye işlənməsi hələ XIX əsrdə başlayıb və Bakı tezliklə "qara qızıl şəhəri" kimi tanınmışdır. Bunun nəticəsidir ki, 1901-ci ildə Azərbaycanda 11 milyon ton neft hasil edilib və bu, dünya neft hasilatının 50 %-dən çoxunu təşkil edirdi.
Lakin Sovet İttifaqının dağılması və bazar iqtisadiyyatına keçid ölkə qarşısında çətin vəzifələr qoydu. 1994-cü ildə "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanması dönüş nöqtəsi oldu. Dünyanın aparıcı neft şirkətləri ilə "Azəri-Çıraq-Günəşli" yatağının birgə işlənməsi haqqında bu saziş Azərbaycana təkcə əhəmiyyətli investisiyalar gətirmədi, həm də müasir neft infrastrukturu yaratmağa və hasilatın səmərəliliyini artırmağa imkan verdi. "Əsrin müqaviləsi"nin Azərbaycanın inkişafında rolu "Əsrin müqaviləsi" Azərbaycanın inkişafında əsas rol oynadı.
Neft sənayesindən gələn gəlirlər dövlət büdcəsini əhəmiyyətli dərəcədə artırmağa, sosial proqramları və infrastruktur layihələrini maliyyələşdirməyə imkan verdi. Azərbaycan dünyanın bir çox ölkələri üçün etibarlı enerji tərəfdaşına çevrildi və onun nefti dünya bazarında tələb olundu. Beynəlxalq şirkətlərlə birgə iş ölkənin neft sənayesində ən yeni texnologiyaların tətbiqinə kömək etdi.
Bununla yanaşı, irimiqyaslı neft layihəsinin uğurla həyata keçirilməsi Azərbaycanın dövlətçiliyini möhkəmləndirdi və onun beynəlxalq aləmdə nüfuzunu artırdı.
Dünya neft xəritəsində Azərbaycan
Bu gün Azərbaycan dünya neft xəritəsində əhəmiyyətli yer tutur. Ölkə Xəzər dənizi regionunda ən böyük neft ixracatçılarından biridir və beynəlxalq enerji layihələrinin həyata keçirilməsində fəal iştirak edir. Azərbaycanın dünya neft hasilatında payı nisbətən kiçik olsa da, onun strateji mövqeyi və zəngin karbohidrogen ehtiyatları onu dünya enerji bazarında mühüm oyunçuya çevirir.Azərbaycan neft və qaz hasilatı ilə bir çox ölkələrin enerji təhlükəsizliyində vacib rol oynayır. Bütün bunlar isə neftçilərin zəhməti, yataqların zənginliyi hesabına baş verib. Belə ki, “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqları istismara veriləndən bu ilin sentyabrın 1-dək 595,8 milyon ton neft, 225 milyard kubmetrdən çox qaz hasil edilib. Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru xətti vasitəsilə 4,3 milyard bareldən çox AÇG nefti dünya bazarlarına daşınıb. 2001-ci ildən etibarən bu ilin sentyabrın 1-nə kimi AÇG yatağı üzrə mənfəət neftinin satışından əldə edilən gəlirlərin həcmi 174 milyard ABŞ dolları olub.
Mühüm nailiyyətlərə baxmayaraq, Azərbaycan neft sənayesi bərpa olunan enerji mənbələrinə keçid və neftə tələbatın azalması kimi enerji sahəsində qlobal trendlərlə bağlı yeni çağırışlarla üzləşir. Dünya bazarında lider mövqelərini qorumaq üçün Azərbaycan iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi, qeyri-enerji sektorlarının inkişafı və innovativ texnologiyalara investisiyalar üzərində fəal işləyir. Prioritet istiqamətlərdən biri qaz sənayesinin inkişafı və təbii qazın ixracıdır.
Beləliklə, Neftçilər Günü təkcə peşəkarların bayramı deyil, həm də milli qürur rəmzidir. 30 il ərzində "Əsrin müqaviləsi" öz səmərəliliyini sübut etdi və Azərbaycanın çiçəklənməsi üçün əsas oldu. Lakin gələcəkdə də dünya enerji bazarında öz mövqelərini qorumaq üçün ölkə neft sənayesinin inkişafına investisiya yatırılmasını, innovasiyaları tətbiq edilməsini və qlobal iqtisadiyyatın dəyişən şərtlərinə uyğunlaşmağı davam edəcək.
